Ergotherapie Jaarcongres – vrijdag 22 maart 2024

Acht weken na haar ongeval ongeval schreef zij alweer haar column “Funda!” in De Telegraaf. Nog steeds schrijft zij regelmatig columns in week- en maandbladen en in het relatiemagazine van PANTAR. Zij treedt op met spoken columns op landelijke bijeenkomsten en in tv – en radio programma’s. Een selectie van haar columns verscheen in boekvorm; Algemeen Beschaafd Turks.  Ze leverde een bijdrage aan het boek Licht en schaduw en de Gesluierde Monologen. Uit alles wat Funda Müjde aanpakt spreekt haar maatschappelijke betrokkenheid. Vanaf haar zevende jaar woont zij in Nederland, maar haar achtergrond in Turkije zal zij nooit vergeten. Funda: ‘Ik hou van Turkije, maar als invalide ben je beter af in (het vlakke) Nederland’. Toch verlaat ze in 2014 tijdelijk het vlakke Nederland om in 50 etappes fietsend Turkije te bereiken. Een krachttoer van minimaal 3000 kilometers op een aangepaste fiets, de BerkelBike.

(foto: Gregor Servais)

Rolstoelvaardigheid op niveau is een project dat van der Klooster gestart is in 2016. Uit dit initiatief is naar voren gekomen dat er een grote behoefte aan vaardigheid en kennis ligt bij doelgroep en professionals. De ambitie om rolstoelvaardigheid op niveau te brengen is nu ondergebracht in stichting Wheelchair Skills Team, in dit collectief sluiten oud paralympiers Mustafa Jebari en Floris Meijer aan.  Met ‘no limits’ geven Kees Jan van der Klooster en Gert Rots aan dat je met een rolstoel niet eens ‘beperkt’ bent. Met de juiste skills aangereikt – de link met de rolstoelvaardigheidstraining is gelegd! – kan je grenzeloos denken in de mogelijkheden die een rolstoel biedt. Meer informatie over KJ Projects: https://www.kjprojects.com/

Over Kees Jan van der Klooster 

Kees Jan: Ik ben geboren in 1977 in Hulst. Het grootste deel van mijn leven woonde ik in Vlissingen. Na een technische opleiding stroomde ik via MBO door naar HBO Marketing en communicatie. In maart 2001 kreeg mijn leven een drastische wending. Na een val met snowboarden in de Franse Alpen liep ik een dwarslaesie op, met als gevolg dat ik volledig verlamd raakte vanaf mijn middel.

De jaren er na waren een ontdekkingstocht gedreven door een wil om weer vol in het leven te staan. Om mijn leven te herpakken moest ik mezelf opnieuw ontdekken en nieuwe uitdagingen aangaan. Ook op sportief vlak bleef ik niet stil zitten. De liefde voor de wintersport bleef bestaan en al snel had ik het zitskiën ontdekt. Tijdens de winter X Games won ik Goud en 2x Brons op het onderdeel zit ski cross en in 2010 en 2014 nam ik voor Nederland deel aan de paralympische spelen.

Tijdens deze zoektocht heb ik veel geleerd en ervaren. Een conclusie die ik zeker kan trekken in al die jaren leven met een handicap, is dat daarover veel misverstanden bestaan. Deze misverstanden staan naar mijn idee een goede integratie en betere participatie van mensen met een beperking in de samenleving in de weg. Het veelal bestaande beeld van iemand met een beperking is, dat je met een handicap waarschijnlijk wel niet zoveel meer zelf zal kunnen en dat je overal hulp bij nodig hebt. Hoe goed bedoeld ook, medelijden en over-behulpzaamheid helpen niet als we een betere integratie willen van mensen met een beperking in onze werk- en sociale maatschappij.

Ik geloof er in dat het in het leven de kunst is te genieten van de dingen die je wel kan doen. Door mensen met een beperking handvatten te geven en hun de weg te wijzen naar een actiever leven en daarnaast de maatschappij voorlichting te geven over de mogelijkheden van mensen met een beperking, wil ik een bijdrage leveren aan het streven naar vanzelfsprekendheid dat mensen met een beperking deelnemen aan de maatschappij.

Over Gert Rots

Gert Rots maakt deel uit van het Wheelchair skills team van KJ-Projects en is werkzaam als fysiotherapeut bij Merem revalidatie. ‘Tien jaar geleden was ik tevreden met de inhoud van mijn therapie aan kinderen die een rolstoel gebruiken. Tot ik destijds kennis maakte met de visie en werkwijze van het WheelchairSkillsTeam. Een flinke blinde vlek kwam aan het licht. Niet leuk om te ontdekken. Heel dankbaar dat mijn ogen ervoor zijn geopend.’

Ongeveer één procent van de gezondheidszorgkosten in Nederland hebben met een valpartij te maken. Vallen staat hiermee in de top 20 van duurste gezondheidsaandoeningen bij ouderen. Daarom zijn allerlei maatregelen en interventies bedacht om dit soort ongelukken te voorkomen. Toch is de kans op letsel als gevolg van een val toegenomen, reden waarom valpreventie hoog op de agenda staat. Nathalie van der Velde neemt je in deze sessie mee over de grens en geeft inzicht in de vertaling van de wereldrichtlijn Valpreventie naar de Nederlandse praktijk. Zij focussed tijdens haar sessie op de thuiswonende ouderen met risicostratificatie en gaat in op de inhoud van de multifactoriële valanalyse.

Over Nathalie van der Velde 

Prof. dr. Nathalie van der Velde (1974) is benoemd tot hoogleraar Ouderengeneeskunde, in het bijzonder Valpreventie, aan de Faculteit der Geneeskunde van de Universiteit van Amsterdam (UvA/Amsterdam UMC – locatie AMC). Van der Velde is onder meer voorzitter van het landelijk netwerk valklinieken en voorzitter van de commissie die de landelijke, multidisciplinaire richtlijn ‘valpreventie bij ouderen’ opstelt.

Ergotherapeuten Edith en Fleur richten zich al vele jaren op hulpvragen gericht op werkhervatting. Tijdens de coronacrisis werd echter ook voor cliënten, huisartsen, bedrijfsartsen en veel andere ergotherapeuten duidelijk wat de waarde van ergotherapie hierin kan zijn. Bedrijfsartsen gingen meer naar de ergotherapie verwijzen en ze staan ook steeds meer open voor contact en adviezen van een ergotherapeut op het gebied van werkhervatting.

Edith en Fleur laten in hun presentatie zien welke ergotherapeutische vaardigheden je kunt inzetten om werkhervattingsvraagstukken ergotherapeutisch te begeleiden. En dat dit niet alleen van toepassing is op post-COVID, maar veel breder getrokken kan worden. De ergotherapie heeft hier echt een grens verlegd. En wetende dat het aantal werknemers met een chronische aandoening nu al 25% is en er grote personeelstekorten zijn hebben we hier zelfs een maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen.

Hoewel de kansen voor het oprapen liggen voelen veel ergotherapeuten echter nog een drempel om terugkeer naar werk als behandeldoel te stellen en hierover in contact te treden met de bedrijfsarts van een cliënt.

Edith en Fleur geven je hiervoor de handvatten en hopen je met deze presentatie te inspireren om als ergotherapeut-behandelaar je grens te verleggen in het werkgebied Arbeid.

Over Edith Brocken

Edith is ergotherapeut (sinds 1987) en mede-praktijkhouder van de praktijk Ergo & Arbeid. Na diverse omzwervingen koos zij in 2006 bewust voor het werkveld ‘arbeid’. Aanvankelijk vanuit een paramedisch centrum dat gekoppeld was aan een arbodienst en vanaf 2014 vanuit haar eigen praktijk waar ze naast ergotherapie ook werkgeverstrajecten aanbiedt. Het is haar passie om cliënten te begeleiden naar een betere kwaliteit van leven en terugkeer in werk (eigen werk, dan wel een andere passende functie). Vanuit haar kennis en ervaring ontwikkelde ze de methode Weer aan het Werk waarin ze sinds 2020 al vele ergotherapeuten heeft opgeleid. Tijdens de corona-pandemie werkte ze mee aan diverse activiteiten rond het onderwerp Post Covid en Werk, zoals de handreikingen ergotherapie bij COVID-19, webinars rondom Covid en Werk van de ErgoAcademie, de leidraad Post Covid van de NVAB, filmpjes voor de toolbox Werk en Long Covid van C-support.

Over Fleur Stoffer

Fleur is in 2013 afgestudeerd aan de HRO-opleiding ergotherapie in Rotterdam. Zij liep haar afstudeerstage bij Edith Brocken in 2013 en haar interesse in het werkveld arbeid was gewekt. Zij zijn elkaar nooit uit het oog verloren en toen er in 2020 een mogelijkheid ontstond heeft zij zich bij Edith Brockens praktijk Ergo & Arbeid aangesloten, midden in de corona-pandemie. Deze periode stimuleerde haar om zich razendsnel te ontwikkelen en ze werkte mee met de handreikingen ergotherapie bij COVID-19 rond het onderwerp groepsbehandelingen. Ze gaf diverse webinars en workshops met het thema Post Covid en werk en vanaf 2024 verzorgt ze samen met Edith Brocken de cursus Weer aan het Werk. Sinds 2021 is Fleur mede-eigenaar van Ergo & Arbeid en geniet van de uitdagingen die het werk en de praktijk met zich meebrengen. Haar passie ligt bij het begeleiden van mensen bij de terugkeer naar werk.

De leerstoel Ergotherapie is in 2018 ingesteld door Ergotherapie Nederland en het Radboudumc. De activiteiten van de leerstoel zijn erop gericht om het beroep ergotherapie wetenschappelijk te onderbouwen en maatschappelijk nog meer op de kaart te zetten. Hoogleraar prof. dr. Maud Graff leidt en coördineert de activiteiten van de leerstoel. We blikken samen terug op 5 jaar leerstoel, ook daar zijn grenzen verlegd!

Over Maud Graff

Maud Graff is bijzonder hoogleraar Ergotherapie bij de afdelingen Revalidatie en IQ healthcare van het Radboudumc en het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour in Nijmegen. Zij is tevens sinds 2015 Honorary Associate Professor aan de Universiteit van Nottingham. Ze ontwikkelt, implementeert en evalueert persoonsgerichte Ergotherapie en interdisciplinaire paramedische, revalidatie en psychosociale gezondheidszorginterventies voor mensen met cognitieve, lichamelijke en psychosociale problemen als gevolg van chronische ziekten, of beperkingen door andere aandoeningen of ouderdom. De focus ligt hierbij op verbetering van de deelname aan betekenisvolle dagelijkse activiteiten en maatschappelijke participatie, door verbetering van de eigen regie, zelfmanagement en lichamelijk, mentaal en sociaal functioneren met als doel meer kwaliteit van leven en gezondheid.

Maud Graff (Roermond, 1967) studeerde Ergotherapie aan de Hogeschool van Amsterdam en Gezondheidswetenschappen aan de Universiteit Maastricht, waar ze in 1993 haar MSc behaalde. Daarna werkte zij in zowel de klinische praktijk, onderwijs als aan onderzoeksprojecten. In 2008 promoveerde zij cum laude aan de Radboud Universiteit op onderzoek naar de effectiviteit en doelmatigheid van persoonsgerichte Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers aan huis. Sinds 1994 werkt Graff in het Radboudumc, aanvankelijk als ergotherapeut, junior onderzoeker en docent, vervolgens als senior onderzoeker en universitair docent en sinds 2014 als Junior Principal Investigator. In 2015 is ze vanwege haar persoonsgerichte aanpak en methodologische ervaring met het evalueren van complexe interventies bij ouderen, benoemd als Honorary Associate Professor bij de Division of Rehabilitation and Elderly aan de University of Nottingham. Ze won zeven Science Awards, onder andere voor haar innovatieve onderzoek naar de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van de effectiviteit en doelmatigheid van een persoonsgericht extramuraal Ergotherapie-programma voor ouderen met dementie en hun mantelzorgers (EDOMAH programma). Dit programma is uitgebracht in boekvorm in het Nederlands, Frans en Italiaans maar is inmiddels ook vertaald in het Engels. Zij geeft over dit programma en bovengenoemde onderzoeksmethodologie in diverse Europese landen master courses en is actief in diverse (inter)nationale Ergotherapie en interdisciplinaire onderzoeks-, onderwijs- en maatschappelijke netwerken. Voor haar onderzoeksprojecten ontving ze veel binnen- en buitenlandse subsidies. Graff publiceerde rond de honderd wetenschappelijke artikelen in wetenschappelijke (inter)nationale tijdschriften en diverse boeken en hoofdstukken in boeken. Elf promovendi die ze als (co)promotor begeleidde zijn inmiddels gepromoveerd, daarnaast heeft ze nog veel promotie-, master- en bachelor- onderzoeksprojecten onder haar leiding lopen.

Ze is lid van Ergotherapie Nederland, de World Federation of Occupational Therapists (WFOT) en de Pan-European Group on Research and Policy in Psychosocial Interventions in Dementia (INTERDEM groep). Ze is o.a. ook lid van het bestuur van het Radboud Alzheimer Centrum (RAC) en lid van internationale onderzoeks(advies)groepen op het gebied van de Ergotherapie & Wetenschap en Ergotherapie & Ouderen (van Ergotherapie Nederland en van de Council of Occupational Therapists for the European Countries (COTEC) en het Netwerk Ergotherapie Onderzoek Nijmegen (NEON).

Maud Graff beoordeelt regelmatig artikelen voor verschillende internationale ergotherapie, medische, sociologische en psychologische tijdschriften op het gebied van ergotherapie, revalidatie en psychosociale zorg voor mensen met chronische ziekten en ouderen. Ze is een van de twee editors van het tijdschrift Ergotherapie & Wetenschap en auteur van het Specialisatie Profiel Ouderenergotherapeut.

Samen met Funda blikken we terug op de dag. We blikken ook vooruit. Wat gaat de toekomst de ergotherapie brengen? Waar ligt de grens van ons werk? Funda doet dit samen met Lucelle van der Ven, manager beleid bij Ergotherapie Nederland.

Categorie: Ouderen

‘Aan de slag met reablement’ – Spreker E. Branderhorst en E. Wieërs

Reablement is steeds meer een begrip in Nederland. Het gedachtengoed van reablement is erop gebaseerd dat ouderen zo lang mogelijk de dingen kunnen blijven doen die belangrijk voor hen zijn in hun eigen omgeving. In verschillende landen om ons heen is er al veel ervaring met het praktisch toepassen van deze interdisciplinaire werkwijze. In Nederland wordt sinds 2015 onderzoek gedaan. In 2020 is er een internationale definitie geformuleerd (Metzelthin et al, 2022). Bij Mijzo is in 2021 het programma Langer Actief Thuis ontwikkeld, gebaseerd op de principes van Reablement. De eerste ervaringen met deze werkwijze zijn gedeeld tijdens het EN-jaarcongres van 2022. Inmiddels zijn er 10 organisaties in West- en Midden-Brabant die deze werkwijze toepassen. Vanuit deze ervaring delen we hoe je praktisch aan de slag kunt gaan met reablement. Het doel van deze sessie is dat je handvatten krijgt om stapsgewijs een start te maken met reablement in jouw eigen gemeente of wijk. Welke voorwaarden zijn belangrijk om te kunnen starten? Welke professionals zijn betrokken en wat zijn hun belangen? Welke rol neem je als ergotherapeut hierbij en hoe krijg je anderen hierin mee? We delen tips en aandachtspunten. Daarnaast gaan we graag met je in gesprek over wat jij nodig hebt om te kunnen starten. Op de website van Mijzo is een toolbox beschikbaar om aan de slag te gaan met reablement. Deze breiden we graag uit met jouw input en stellen we beschikbaar op de website voor iedereen die een volgende stap wil maken. Het resultaat van de workshop is dat je een beeld hebt van hoe reablement praktisch toegepast kan worden in jouw gemeente/ wijk en welke eerste stappen je kunt zetten om praktisch aan de slag te gaan met de toepassing ervan.

Categorie: Kinderen

Kansen benutten voor ergotherapie in de klas met het WRITIC-groepsprogramma: lessons learned! – Sprekers L. de Vries en Margo van Hartingsveldt

Schrijven met de hand is belangrijk. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kinderen beter en sneller leren lezen als ze de letters leren schrijven met de hand. Oudste kleuters die de papier- en pentaken leuk vinden, doen dat vaker en worden er zodoende beter in. Zo kunnen ze met voldoende bagage starten met het schrijfonderwijs. Helaas is dat voor veel kinderen niet zo, wat zich uit in schrijfmoeilijkheden.

In 2020 is het WRITIC-groepsprogramma uitgekomen en vanaf dat moment zijn er studiedagen gegeven aan kindertherapeuten en gespecialiseerde leerkrachten. Het WRITIC-groepsprogramma is een co-teaching interventie van 10 weken voor oudste kleuters (5-6 jaar) die op basis van het WRITIC-assessment nog niet startklaar zijn voor het leren schrijven. In samenwerking met leerkracht en ouders wordt gewerkt aan de papier en pentaken zodat kinderen beter voorbereid starten met het schrijfonderwijs in groep 3. Hierbij zetten we in op autonomie, verbinding en competentie om de motivatie van de kinderen te stimuleren.

Het groepsprogramma is gericht op preventie van schrijfmoeilijkheden en het voorkomen van de negatieve spiraal die hiermee gepaard gaat: te moeilijk, niet leuk, niet oefenen en niet beter worden. Het is een product dat past binnen ‘Passend onderwijs’ en veel scholen reageren enthousiast. Financiering vanuit het onderwijs is echter vaak moeizaam of nog niet mogelijk. Studenten van de opleiding ergotherapie aan de HvA hebben met enquêtes en interviews bij ergotherapeuten in kaart gebracht wat succesfactoren zijn bij het implementeren van het WRITIC-groepsprogramma in de klas. In deze workshop delen we de uitkomsten van dit onderzoek en hoe we de aanbevelingen inzetten om implementatie van het groepsprogramma te bevorderen. We geven uitleg over de verschillende financieringsstromen en lichten verschillende succesverhalen toe. We hopen zo meer collega’s te inspireren om aan de slag te gaan met het WRITIC-groepsprogramma.

Categorie: COVID-19

Impact van COVID op arbeidsparticipatie – Sprekers: E. Cup en E. Brocken

Het is bekend dat een infectie door het SARS-COV-2 virus kan leiden tot langdurige klachten na COVID-19, ook wel post COVID-19 Syndroom genoemd. Deze klachten kunnen grote impact hebben op de uitvoering van dagelijkse activiteiten en arbeidsparticipatie. Binnen de paramedische herstelzorgstudie (ParaCOV) is bij de patiënten die ergotherapie gehad hebben een aantal meetinstrumenten afgenomen waaronder de  COPM voor- en na de ergotherapie. Van de prioriteiten op de COPM was ruim 80% gerelateerd aan arbeid. Na 12 maanden zijn aanvullende vragenlijsten gestuurd op gebied van arbeidsvermogen en beperkingen op het werk naar de totale groep deelnemers aan de ParaCov studie (COVWORKS studie).

In deze workshop volgt een inleidende presentatie over werkgerelateerde vragen en klachten uit de  ParaCov en COVWORKS studie. Ook wordt inzicht gegeven in de toolbox die beschikbaar is over werk en COVID-19 via het centrum voor Werk  en Gezondheid en C-support. Hierbij willen we van gedachten wisselen hoe ergotherapeuten hier gebruik van kunnen maken bij de begeleiding van mensen met COVID-19 en arbeidsvragen.

Categorie: Neurologie

Dier ondersteunende interventies binnen de revalidatie – Sprekers: J. Ten Brinke-van Wijk en A. Reezigt

Sinds 1.5 jaar wordt er in het Deventer Ziekenhuis bij de neurologische revalidatie op indicatie een therapiehond ingezet bij de ergo- en fysiotherapie behandeling. De therapiehond helpt in het Deventer Ziekenhuis patiënten bij de behandelingen van bijvoorbeeld handproblematiek. Patiënten ervaren vermindering van stress, vergroten van de intrinsieke motivatie en vermindering van angst. Het is bijzonder om te zien wat er gebeurt in de interactie tussen therapiehond en revalidant tijdens de therapiesessies. Het overwint factoren die de behandeling kunnen belemmeren, zoals cognitieve of sociaal-emotionele stoornissen.

Bij dierondersteunde therapie wordt bijvoorbeeld een hond met zijn handler als hulpmiddel ingezet om doelbewust bepaalde effecten teweeg te brengen. Het inzetten van een dierondersteunde interventie wordt ook in de literatuur als positief beschreven en wordt al in meerdere landen veel ingezet zoals in Amerika, Polen en Noorwegen. Hierbij worden de dieren bij verschillende doelgroepen ingezet. In deze presentatie vertellen wij graag wat meer over dierondersteunende interventies en hoe wij de hond gebruiken in onze werksetting om zo deze relatief onbekende interventie mogelijkheid onder de aandacht brengen en de bekendheid vergroten. Tevens zullen we aandacht geven aan de wetenschappelijke onderbouwing en de randvoorwaarden die nodig zijn om dit op de juiste manier in te zetten.

Categorie: Pijn/vermoeidheid

‘De Activiteitenweger en de smartwatch, een gouden combi!’ – Sprekers: K. ten Hove, G. Hulstein, T. Satink, R. v.d. Veen

De Activiteitenweger is een veel gebruikte methodiek bij het omgaan met vermoeidheid. Het helpt cliënten bewust te worden van de intensiteit van hun activiteiten (hoeveel inspanning kost iets?) en van hoeveel (fysieke en/ of mentale) inspanning er op een dag past (het basisniveau). In de praktijk merken we dat het respecteren van het vastgestelde basisniveau tot balans tussen dagelijkse activiteiten en belastbaarheid leidt.

Een recente ontwikkeling is dat mensen naast de Activiteitenweger ook steeds vaker gebruik maken van een wearable, vaak een smartwatch. De combinatie van de Activiteitenweger en de smartwatch blijkt in de praktijk een meerwaarde te zijn. Zowel voor de cliënt, als voor de ergotherapeut. Door tijdens de behandeling gebruik te maken van deze vorm van ondersteunende technologie in combinatie met de methodiek Activiteitenweger, zien we dat cliënten meer eigen regie ervaren en gemotiveerder zijn om hun gedrag te veranderen. De informatie van de smartwatch (o.a. hartslag en body battery) maakt de client bewuster van de intensiteit van activiteiten. Mede hierdoor ontstaat meer bewustwording van lichaamssignalen. Daarnaast geeft het de ergotherapeut objectieve informatie over de belasting en het herstel van de cliënt.

De ergotherapeut is deskundig in het begeleiden van de client bij het maken van keuzes in de dagindeling. Wij zien in de praktijk dat het kiezen voor waardevolle activiteiten een positieve invloed heeft op stress en herstel, wat meetbaar is d.m.v. de smartwatch.Naast het gebruik van de smartwatch en activiteitenweger, willen we ook de ervaringen delen over het monitoren van cliënten. Op afstand meekijken naar de gegevens van de cliënt biedt nieuwe kansen en inzichten. Graag gaan we hierover met elkaar in gesprek  in het kader van de juiste zorg op de juiste plek, alsmede de arbeidsmarktkrapte.

Betekenisvolle activiteiten (BA) verhogen de levenskwaliteit van mensen met een verstandelijke beperking. Alleen zijn mensen met een verstandelijke beperking grotendeels aangewezen op de kwaliteit van ondersteuning van hun begeleiders, wat niet altijd eenvoudig is. Begeleiders hebben namelijk zelf ondersteuning nodig bij het mogelijk maken van betekenisvolle activiteiten voor deze doelgroep. Onderzoek rondom dit onderwerp is schaars, daarom is er een participatorisch actie-onderzoek gestart waarbij de onderzoekers op zoek gaan naar de meest ideale ondersteuning voor de begeleiders.

In deze workshop presenteren de sprekers de uitkomsten van het onderzoek. Daarnaast geven zij adviezen voor een succesvolle ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking bij het maken van keuzes in betekenisvolle activiteiten.

Categorie: Cognitie

De Cognitive Complaints – Participation (CoCo-P) – Spreker: M. Heister

90% van de Nederlanders met het Post COVID-19 Syndroom (PCS) ervaart cognitieve klachten en vermoeidheid, waardoor uitvoering van activiteiten en participatie beperkt is. Ergotherapie werd ingezet om mensen te begeleiden met het hervatten en opbouwen van dagelijkse activiteiten en werd geëvalueerd door Ergotherapie Nederland. Daarbij is onder ander gebruik gemaakt van de Cognitive Complaints – Participation (CoCo-P). De CoCo-P identificeert cognitieve klachten op het gebied van aandacht, geheugen en executieve functies, evenals vermoeidheid tijdens tien dagelijkse activiteiten. Hoewel de CoCo-P in eerste instantie ontwikkeld is met en voor mensen met hersenletsel, leek de CoCo-P ook een geschikt instrument voor mensen met PCS gezien de klachten die zij ervaren.

Om te begrijpen of de CoCo-P inderdaad een geschikt evaluatie-instrument is, zijn de CoCo-P metingen voor en na ergotherapie gebruikt om te analyseren of de CoCo-P in staat is om veranderingen in de tijd te meten (responsiviteit). Tevens is geanalyseerd in hoeverre de drie genoemde cognitieve functies inderdaad worden gemeten door de CoCo-P, zodat scores op de juiste manier geïnterpreteerd worden. De CoCo-P liet op alle domeinen duidelijke vooruitgang zien bij mensen met PCS en blijkt in staat om verschillen voor en na ergotherapie te meten.

De drie cognitieve domeinen aandacht, geheugen en executieve functies zijn echter niet te onderscheiden, maar blijken met elkaar samen te hangen in dagelijkse activiteiten. Het is dus met name zinvol om het algemeen cognitief functioneren te evalueren binnen dagelijkse activiteiten te kijken.

In deze interactieve presentatie worden deelnemers geïnformeerd over de CoCo-P, hoe het instrument is opgebouwd en scores berekend worden en bovenal hoe we het instrument in de dagelijkse praktijk kunnen gebruiken en wat dit ergotherapeuten op kan leveren. Middels stellingen worden deelnemers betrokken: in hoeverre zijn ze bekend met de CoCo-P en waarom gaan ze deze wel of niet in de dagelijkse praktijk gaan gebruiken.

Categorie: Zorgtechnologie

ZelfredzaamheidsRadar vernieuwd – Sprekers: E. Waaijer en N. Knibbe

De ZelfredzaamheidsRadar is een breed gebruikt én evidence based instrument om zelfredzaamheid van mensen met een beperking in kaart te brengen. Dit instrument is ontwikkeld door LOCOmotion en is gebaseerd op de Care Dependency Scale. De ZelfredzaamheidsRadar (ZRR) heeft 15 domeinen (continentie, aankleden, mobiliteit, leervermogen, etc.) die online met een cijfer (tussen 1 en 5) gescoord kunnen worden.

In het kader van een programma van ZonMw; Voor Elkaar! heeft Scouters met haar team van (ervarings)deskundigen meegewerkt aan de digitale vernieuwing van de ZRR en het uitwerken van tips en hulpmiddelen onder alle domeinen.

Nieuw is dat alle termen zo gekozen zijn, dat de ZRR door een professional gebruikt kan worden om doelstellingen op het gebied van zelfredzaamheid samen met een cliënt in kaart te brengen. Maar de radar kan ook zelfstandig gebruikt worden door iemand met een beperking, die op zoek wil naar een grotere zelfredzaamheid. Het resultaat kan als .pdf worden bewaard en, als er sprake is van zorg, worden opgeslagen in een digitaal dossier.

Nieuw is ook, dat als je op een domein klikt waar je mee aan de slag wilt, er tips en hulpmiddelen verschijnen. Meer dan 1200 hulpmiddelen, die kunnen ondersteunen bij activiteiten die vallen onder het betreffende domein. 22 keuzehulpen, waar eigenschappen van hulpmiddelen naast elkaar gezet zijn om het keuzeproces te ondersteunen. Bijna 100 testfilmpjes, waar mensen met een beperking laten zien wat zij van een hulpmiddel vinden. Onafhankelijke informatie wordt continu bijgewerkt door een team van vrijwilligers. Kortom een systematisch manier om samen met jouw cliënt te werken aan zelfredzaamheid. Of jouw cliënt de ZRR aanbieden ter oriëntatie om zich voor te bereiden op jouw verdere ondersteuning als ergotherapeut.

Ontdek tijdens deze workshop de meerwaarde van dit instrument voor jouw werk als ergotherapeut.

Categorie: Onderzoek & wetenschap 

Ergotherapie bij Neuralgische Amyotrofie – Spreker: R. Janssen

De aandoening komt vaak voor (incidentie 1:1000), maar wordt vaak niet goed herkend. Veel patiënten worden (inadequaat) behandeld door een fysiotherapeut, de ergotherapeut is zelden betrokken.

Doelstelling: Er is weinig bewijs voor de behandeling van de gevolgen van een doorgemaakte NA. In het Radboudumc is een behandeling ontwikkeld. Een pilot studie, naar het effect van de gecombineerde fysiotherapie en ergotherapie behandeling, gaf goede resultaten. Doel van het vervolg onderzoek was om onze behandeling te vergelijken met de reguliere zorg.

Methode: Randomized Controlled Trial (RCT) met 47 NA-patiënten. Uitkomstmaten waren onder andere gericht op de functionele capaciteit van de bovenste extremiteit in het dagelijks functioneren (gemeten met de Shoulder Rating Questionnaire (SRQ), pijn, vermoeidheid, participatie en kracht.

Ergotherapeutische interventie: Focus van de revalidatie behandeling is gericht op het opnieuw aanleren van het juiste beweegpatroon (motor control), gecombineerd met zelfmanagement strategieën. Focus van de ergotherapie is gericht op het toepassen van principes van belasting/belastbaarheid, ergonomie/effectief rusten en toepassen van het juiste beweegpatroon in het dagelijks handelen. Al deze ‘generieke’ onderwerpen hebben veel ‘schouder specifieke / specialistische’ aandachtspunten.

Resultaten: Patiënten in de revalidatie groep zijn significant verbeterd op de SRQ in vergelijking met patiënten die de reguliere zorg hebben gekregen.

Conclusie: Resultaten van de RCT laten een effect zien van de revalidatiebehandeling voor mensen met NA. Een veel voorkomende aandoening, waar een duidelijke (schouder) specifieke rol voor ergotherapeuten is weggelegd. Helaas is er nog veel onbekendheid bij ergotherapeuten zelf, patiënten en verwijzers over wat een ergotherapeut voor deze doelgroep kan betekenen. Graag laat ik jullie in deze workshop zien waar deze inhoudelijke kansen liggen.

Categorie: Algemeen

ErgHandig Hulpmiddelenwijzer – tipsessie – Sprekers: M. Harmer – Bosgoed en M. Vroomen

Heb je een casus waar je niet uit komt? In deze workshop heb je de kans om samen tips uit te wisselen over alle relevante activiteiten: van zelfverzorging tot sport en van mobiliteit tot huishouden. ErgHandig en Vilans zijn een samenwerking aangegaan om de reeds bestaande Hulpmiddelenwijzer (HMW) uit te breiden met handelingssuggesties. Door ergotherapeutische tips toe te voegen over hoe je een activiteit anders kan doen, wordt de vernieuwde HMW bruikbaar voor cliënt en professional. Bijvoorbeeld: iemand kan na een handamputatie elastische veters kopen bij problemen met veters strikken (hulpmiddel), maar iemand kan ook ànders leren veters strikken. Aangepaste veters zijn dan niet nodig. Zo wordt de gebruiker snel(ler) geholpen en geïnspireerd zijn eigen vaardigheden te vergroten. Het maakt iemand minder afhankelijk en dus zelfstandiger. Daarnaast is het ook nog eens een doelgerichte en duurzame oplossing. Zo maken we samen van de Hulpmiddelenwijzer een hele mooie bron waar ergotherapeutische kennis samenkomt en verspreid wordt.

ErgHandig is een initiatief van 4 ergotherapeuten uit de medisch specialistische revalidatie. Binnen de revalidatie leert de revalidant omgaan met zijn beperkingen en/of aandoening. Door iets op een andere manier uit te voeren dan men gewend was, lukt het toch iets zelfstandig te doen. Noem het tips en tricks, noem het life-hacks. Wij vinden het gewoon Erghandig! Soms met gebruik van simpele hulpmiddelen, die men al in huis heeft. Dat is wel zo duurzaam!

Onze ervaring is dat een (duur) hulpmiddel niet altijd de beste oplossing is. Deze tips zijn uitgewerkt tot handelingssuggesties/ Handig (anders) doen: ze dienen als inspiratie. Soms zijn ze direct uitvoerbaar in de situatie. De cliënt, mantelzorger of professional kan er een tip uithalen en deze aanpassen aan de persoonlijke mogelijkheden.

De handelingssuggesties zijn bedoeld voor mensen die een beperking/aandoening ervaren en voor mensen in hun omgeving. Denk hierbij aan mantelzorgers, ouders, verzorgenden, (wijk)verpleegkundigen en (ergo)therapeuten. Door onze kennis digitaal beschikbaar te maken, willen wij bijdragen aan een betere kwaliteit van leven voor iedereen. Daarom hebben wij, in samenwerking met Vilans, onze kennis toegevoegd aan de vernieuwde Hulpmiddelenwijzer. Help jij mee deze kennis uit te breiden?

Categorie: Divers

 ‘Hou me vast!’ Onveilig gehechte kinderen – Spreker: D.K. Reitsema

Emotieregulatie bij vroege jeugdtrauma´s Kinderen die direct na geboorte zijn weggehaald bij de ouder(s) of in een moeilijke gezinssituatie opgroeien, ontwikkelen vaak een onveilige hechtingsstijl.
Het stress-systeem wordt sneller en overdadig geactiveerd en herstel naar een ontspannen toestand verloopt trager. Op momenten van boosheid en verdriet wordt het gevoel van veiligheid (van het kind) aangetast. Het lichaam reageert hier zo heftig op dat dit zich in extreme boosheid of agressiviteit kan uiten of dat het kind zich compleet afsluit. Het reageren hierop is een zware taak. Zeker bij geadopteerde kinderen en hun adopties-ouders leidt dit vaak tot conflicten.
Juist in de beginjaren van iemands leven, leren we onze emoties reguleren. Omdat de ontwikkeling van de emotieregulatie maanden tot jaren stil kan staan hebben deze kinderen een achterstand. Als ouders kunnen ‘mentaliseren’ helpt dat in opvoedingssituaties. Onveilige hechting komt ook in situaties waar kinderen te maken hebben met: – misbruik – verslaafde ouders – migratie achtergrond.

Onveilige hechting en slechte emotieregulatie kan leiden tot veel problemen en conflicten in het dagelijks leven: middelbare school en studies verlopen moeizaam, relaties willen niet lukken en vriendschappen verwateren steeds. Als ergotherapeuten kunnen wij zeker veel betekenen voor onveilig gehechte kinderen. Vanuit kinderergotherapie kunnen wij aan de slag met methodes zoals onder andere draakje vurig of de stoplichtmethode. Bij ergotherapie voor volwassenen en kan men leren om structuur in de chaos van emoties te creëren en iemand beter leert omgaan met stresssituaties. Psychosociale therapie, waar de focus wordt gelegd op eenzaamheid, identiteitsontwikkeling en bestaansrecht is zeker aanvullend en versterkend.

Categorie: Ouderen

Paramedische Richtlijn Kwetsbare Ouderen – Sprekers: A. Lindeboom-Leijenhorst, C. Döpp,  L. Schut (EN)

De groep ouderen met complexe problemen op verschillende gebieden (fysiek, cognitief, emotioneel en sociaal) wordt steeds groter. Het is een groep waar veel ergotherapeuten mee te maken hebben.
Eind 2023 wordt de nieuwe paramedische richtlijn kwetsbare ouderen gepubliceerd. Deze bevat onder andere een ergotherapie deel. Dit deel bevat aanbevelingen voor de ergotherapeutische behandeling en ondersteuning van kwetsbare ouderen en hun naasten. Deze aanbevelingen zijn tot stand gekomen op basis van literatuuronderzoek en de inbreng van een werkgroep bestaande uit ergotherapeuten en
vertegenwoordigers van verschillende andere paramedische beroepen. Het ergotherapie deel van de richtlijn bevat 3 modules die allemaal aanbevelingen geven op basis van een specifieke vooraf gestelde vraag:
Module 1 – Een holistisch beeld krijgen van de kwetsbare oudere en zijn naasten (wat en hoe?)
Module 2 – Instrumenten om het cognitief functioneren in kaart te brengen.
Module 3 – Interventies om de zelf- en samenredzaamheid, het uitvoeren van betekenisvolle activiteiten en de participatie van kwetsbare ouderen te behouden of bevorderen.

Tijdens deze workshop komen deelnemers te weten wat er op hoofdlijnen in het ergotherapiedeel van de richtlijn staat en krijgen deelnemers vooral handvatten hoe ze hiermee in de praktijk aan de slag kunnen.

Categorie: Kinderen

Coaching op afstand in een kinderrevalidatiesetting – Sprekers: A. Verhaegh en E. Dalmaijer

In het Integraal Zorgakkoord wordt de nadruk gelegd op passende zorg en ondersteuning, samen met de patiënt, op de juiste plek; digitaal als het kan en fysiek als het moet. In de kinderrevalidatie wordt steeds frequenter gebruik gemaakt van digitale technologie om (video) coaching van ouders of op afstand mogelijk te maken.

Om een beter begrip te krijgen van hoe therapeuten, op afstand en met behulp van technologie, hun beroep uitoefenen, wordt er onderzoek gedaan door de Radboud Universiteit naar de interactie die in deze context plaatsvindt. Door middel van een conversatie-analytische benadering werden tekstberichten waarin advies wordt gegeven door therapeuten en video’s gemaakt door ouders waarin de implementatie van advies zichtbaar wordt, op microniveau bestudeerd. De analyse richt zich specifiek op de rol van autoriteit in het geven van advies via digitale middelen.

De resultaten laten zien dat therapeuten op afstand samen met ouders werken aan de revalidatiedoelen van het kind. Deze samenwerking wordt mogelijk gemaakt door de manier waarop zij taal gebruiken. We beschrijven drie verschillende patronen in het geven van advies gedurende deze digitale behandeling.

Deze resultaten zijn belangrijk omdat we uit de literatuur weten dat ouderbetrokkenheid en een goede relatie en samenwerking met ouders essentieel zijn voor succesvolle vroege interventie bij kinderen met CP.   Onze presentatie geeft inzicht in hoe ergotherapeuten zich, door middel van geschreven taal, verbinden met ouders en hoe zij van daaruit een samenwerking tot stand brengen en onderhouden. Aan de hand van deze onderzoeksresultaten gaan we in op wat dit voor de praktijk van coaching op afstand betekent.

Categorie: COVID-19

Ergotherapie bij mensen na COVID-19 – Sprekers: E. Cup en S. van Erp

Mensen die COVID-19 hebben gehad met als gevolg beperkingen in het dagelijks functioneren, konden hiervoor verwezen worden naar de ergotherapie. In het kader van de herstelzorgregeling hebben bijna 600 mensen en hun ergotherapeuten deelgenomen aan wetenschappelijk onderzoek. We hebben van twee cohorten gegevens verzameld en geanalyseerd. Hiermee hebben we antwoord gekregen op de vragen:

• Wat waren de doelen van de mensen die ergotherapie kregen?
• Hoeveel ergotherapie (aantal sessies en aantal weken) hebben zij gehad?
• Welke veranderingen zijn gemeten in het functioneren voor en na de ergotherapie op gebied van dagelijkse activiteiten, participatie, cognitieve klachten, vermoeidheid, zelfmanagement en management door naasten.

Dankzij de voor- en nametingen hebben we een beeld verkregen van wat ergotherapeuten kunnen bijdragen aan het functioneren van mensen na COVID-19. Dit is niet alleen van grote waarde voor de mensen zelf, maar ook voor de wetenschappelijke onderbouwing van de ergotherapie.

Naast de presentatie van de mooie resultaten van de evaluatie van ergotherapie bij mensen na COVID, willen we een pleidooi houden voor het voortzetten van een routine van meten voor en na de interventies in de ergotherapie en ervaringen op dit gebied delen.

Categorie: Neurologie 

Paramedische Richtlijn Parkinson met Actieve Beslisondersteuning – Sprekers: I. Sturkenboom en I. Jansen

Bij veel hulpvragen van mensen met parkinson zijn meerdere paramedische disciplines betrokken en is samenwerking essentieel. De monodisciplinaire richtlijnen geven voor de samenwerking te weinig handvatten en zijn snel verouderd. (de Ergotherapierichtlijn Parkinson dateerde van 2008). ParkinsonNet heeft in nauwe samenwerking met o.a. de paramedische beroepsverenigingen en de Parkinson Vereniging in de periode 2021-2023 binnen het RAPP project de innovatieve Paramedische Richtlijn Parkinson met actieve beslisondersteuning ontwikkeld om deze tekortkomingen te adresseren.

Het resultaat is een vernieuwende online tool die direct in de dagelijkse beroepspraktijk gebruikt kan worden. Vernieuwende aspecten zijn:

• De hulpvragen waar mensen met parkinson voor bij paramedici kunnen komen staan centraal als modules van de richtlijn.
• De aanbevelingen worden getoond in een beslisondersteuning, passend bij de ziektefase en bijvoorbeeld mate van leerbaarheid.
• Het is direct zichtbaar welke paramedische discipline wat kan betekenen bij een aanbeveling.
• Er is tevens een vereenvoudigde weergave van de beslisondersteuning en aanbevelingen is voor mensen met parkinson en naasten.
• De richtlijn twee keer per jaar- voor de gebruiker automatisch- geüpdatet wordt.

Doel/methode sessie:

We zullen de workshop starten met een korte presentatie, waarin wordt toegelicht hoe de ontwikkeling heeft plaats gevonden en welke keuzes zijn gemaakt.
Daarna gaan we samen met de tool aan de slag. Aan de hand van een standaard handleiding en casuïstiek gaan we de tool verkennen. Hoe kun je dit inzetten in gezamenlijke besluitvorming met de client, in je behandeling en in de samenwerking andere disciplines?

Categorie: Pijn/vermoeidheid 

‘Omgaan met vermoeidheid’ in 10 strategieën – Spreker: J. Leenders

Zestig procent van de mensen met een spierziekte ervaart dat chronische vermoeidheid een grote impact heeft op het dagelijks functioneren. Samen met een achteruitgang in het motorische functioneren, algeheel conditieverlies en het omgaan met hulp en hulpmiddelen leidt dit tot een lage fysieke belastbaarheid en verminderde sociale participatie. Het omgaan met een beperkte energie in het dagelijks leven en het (her)vinden van een goede balans is regelmatig de vraag bij ergotherapie.

Het ‘Omgaan met vermoeidheid’ programma werd in Nederland regelmatig ingezet als groepsprogramma, soms in combinatie met fysieke training (Energiek). In het kader van de Life Balance studie is er onderzoek gedaan naar het ‘Omgaan met Vermoeidheid’ programma uitgevoerd door eerstelijns ergotherapeuten. Dit programma bestaat uit tien strategieën, ondersteund door een werkboek voor de client en een handleiding voor de therapeut. Tijdens deze workshop maakt de deelnemer kennis met de inhoud van het programma en worden de eerste resultaten van de cliënten en ergotherapeuten in de eerste lijn gepresenteerd.

Categorie: Cognitie 

Ervaar de impact van cognitieve communicatieproblemen – Spreker: J. Walter

Communicatie tussen mensen met cognitieve communicatieproblemen en hun omgeving én zorgverleners. Cognitieve communicatieproblemen vallen in onze gestructureerde, prikkelarme behandelkamers niet altijd op. Maar dat wil niet zeggen dat deze problemen in het dagelijks leven geen grote rol spelen. Ook als therapeuten communiceren we met onze cliënten, om aan te geven wat er wanneer en hoe gedaan moet worden, en soms ook nog waarom. Cognitieve communicatie problemen bij mensen met Parkinson hebben dus ook consequenties voor onze communicatie als therapeut. In deze workshop leer je over de koppeling van de theorie over communicatie aan de cognitieve hiërarchie.

Ik ga samen met jullie op zoek naar de do’s en don’ts bij het communiceren met mensen met mensen met cognitieve communicatieproblematiek. Je gaat praktisch aan de slag met communicatie! Je leert vanuit het zelf beleven.

Categorie: Zorgtechnologie 

Revalidatie na een beroerte thuis (OTHER- onderzoek) – Sprekers: M. Pol, S. Pellegrom, T. Satink, J.Heijkers, M. Lemette

In Nederland krijgen jaarlijks circa 40.000 mensen een beroerte (CVA). Oudere cliënten gaan na een beroerte vaak vanuit het ziekenhuis eerst voor een korte periode naar een afdeling geriatrische revalidatie in een verpleeghuis en revalideren daarna thuis verder. Met het 4-jarige project OTHER (gesubsidieerd door ZonMW) proberen onderzoekers de overgang van  revalidatie  naar huis makkelijker te maken voor CVA-revalidanten. Met de interventie wordt beoogd om dagelijks functioneren en zelf-managment te optimaliseren. Hiervoor maken onderzoekers gebruik van een interventie: sensoren en (online) coaching in de thuissituatie. Revalidanten dragen overdag een sensor die hun bewegingen meet tijdens alle dagelijkse activiteiten. Het onderzoek is in het najaar 2021 gestart en loopt door tot 2025.

Tijdens deze workshop worden de eerste bevindingen en tussentijdse resultaten gedeeld. De wokshop bestaat uit twee delen en een inleiding. Margriet Pol, projectleider van OTHER leidt de dubbele workshop in over het 4-jarig onderzoek dat samen met Hogeschool Zuyd, Hogeschool Rotterdam, EN en ergotherapeuten en hun revalidanten (en evt naasten) vanuit zeven organisaties voor geriatrische revalidatie in Nederland wordt uitgevoerd.

Sanne Pellegrom (HvA) en Ton Satink (HAN) delen kort de resultaten van de haalbaarheidstudie en gaan interactief met de deelnemers van de workshop aan de slag  om de OTHER-interventie die bestaat uit coaching,  activiteitenmonitoring en beeld bellen te bespreken. Vervolgens geven Jeanne Heijkers en Minjou lemette antwoord op de onderzoeksvraag: Welke nieuwe smart technology kan mensen met restverschijnselen CVA ondersteunen in de thuissituatie bij zelfstandig wonen. Zij presenteren hoe vanuit een longlist, de shortlist van ‘nieuwe’ technologie is ontstaan en delen de test-ervaringen in het gebruik van deze technologie thuis door het testpanel (mensen na CVA).

Categorie: Onderzoek en Wetenschap 

 Implementatieonderzoek Handreiking Eerstelijns Herstelzorg Hersenletsel – Spreker: G. Douma

Tussen het najaar van 2021 en het voorjaar 2023 is de Handreiking Eerstelijns Herstelzorg Hersenletsel ontwikkeld. Dit gebeurde in samenwerking met o.a. Ergotherapie Nederland. In deze handreiking wordt ingegaan op kennis en vaardigheden die ergotherapeuten, fysiotherapeuten en logopedisten moeten hebben om passende zorg te kunnen leveren aan mensen met hersenletsel. Verder wordt beschreven wat voorwaarden zijn voor multidisciplinaire samenwerking in de eerste lijn en worden suggesties gedaan voor het vergroten van de vindbaarheid van therapeuten, zowel voor cliënten als verwijzers.

Via interviews, een literatuurstudie en een Delphi-studie is informatie opgehaald die met medewerking van diverse experts is vertaald naar de handreiking. De handreiking werd gepubliceerd in mei 2023 en bevat praktische tips en aanbevelingen die direct toegepast kunnen worden in de praktijk. Naast de handreiking is er ook een onderzoeksrapport verschenen. Als vervolg op de ontwikkeling van de handreiking is er een implementatiestudie van start gegaan, waarin in drie regio’s via participatief actieonderzoek de handreiking zal worden geïmplementeerd en geëvalueerd. Dit onderzoek wordt uitgevoerd samen met twee co-onderzoekers, die beiden ervaringsdeskundige zijn. Tijdens de sessie zal kennis gedeeld worden over de ontwikkeling en de inhoud van handreiking en het vervolgonderzoek. In een interactief deel wordt de expertise van de deelnemers benut om aandachtspunten voor een van de fases van de implementatiestudie op te halen.

Categorie: Algemeen 

The Mindsetter Game © – Spreker: G. Döringer

De Oplossingsgerichte therapie, ontwikkeld door Steve de Shazer en Insoo Kim Berg, legt de nadruk op het identificeren en versterken van oplossingen en hulpbronnen in plaats van probleemanalyse. Een cliëntgerichte en constructieve mindset is hierbijvan groot belang. Deze benadrukt de hulpbronnen, sterke kanten en vaardigheden van een persoon en moedigt de cliënt aan om eigen oplossingen te identificeren en te implementeren. Een oplossingsgerichte mindset zorgt voor een collaboratieve samenwerking tussen therapeut en cliënt om gezamenlijk oplossingen en eerste stappen te identificeren en te co-creëren.
The Mindsetter Game© is een innovatieve oplossingsgerichte interventie ontwikkeld met als doel deze mindset actief toe te passen in therapie en coaching én om professionals erin op te leiden in workshops en trainingen. Het gepresenteerde spel combineert de oplossingsgerichte therapie met game based learning (GBL). Het is veelvoudig aangetoond, dat GBL effectief is bij het zich eigen maken van nieuwe kennis en verkennen van nieuwe perspectieven. Het spel geeft cliënten letterlijk de ruimte om na te denken over hun gewenste toekomst. De vier kwadranten nodigen cliënten uit om doelen te stellen, te ontdekken over welke hulpbronnen ze al beschikken, nieuwe ideeën en perspectieven te verkennen en te onderzoeken welk verschil het behalen van dat doel in hun leven zal maken. Dit gebeurd d.m.v. vragen vanuit de oplossingsgerichte therapie. Het spel biedt daarmee een onderbouwde methodiek om herstel- en cliëntengericht werken in de praktijk te brengen. In
groepsverband stimuleert het samenwerking en peersupport. Tijdens het spel concentreren de spelers zich op hun persoonlijk doel maar zijn daarnaast getuige van elkaars proces en vooruitgang.

Deze workshop geeft een overzicht van de internationale feedback tot heden (na toepassing in Nederland, Duitsland, Ukraine, Zwitserland en de VS). De deelnemers gaan kennismaken met de therapieversie van het spel en de kansen van het spel plenair bespreken.

Categorie: Divers 

Ontdek de Cirkeltechniek – Spekers: M. van Uden en D. Rijnbeek

Mensen zijn geneigd negatieve informatie (problemen) gemakkelijker op te merken dan positieve informatie en om meer gewicht toe te kennen aan negatieve informatie dan aan positieve. Dit wordt wel de negativiteitsbias genoemd. Door bewust met je cliënt terug te kijken naar de soms hele kleine stappen die hij al gezet heeft sinds begin van zijn ziekte (of sinds de vorige keer dat jullie elkaar zagen) wordt voor je cliënt zichtbaar DAT hij al vooruitgang heeft geboekt en HOE hij dat voor elkaar gekregen heeft. Dit terugkijken wordt progressiemonitoren genoemd. Hiermee wordt de negativiteitsbias doorbroken.

De Cirkeltechniek is een gemakkelijk toepasbare techniek om die z.g. micro-progressie te visualiseren. Het effect van het zichtbaar maken van progressie op je cliënt is:

• Toegenomen gevoel van competent zijn;
• Positieve emoties;
• Meer energie;
• Toegenomen optimisme dat vooruitgang mogelijk is.
• Meer bereidheid tot experimenteren met nieuw gedrag.

Het progressiemonitoren levert zo voorwaarden waardoor het voor je cliënt mogelijk is inventief en optimistisch te zijn over wat een volgende stap vooruit zou kunnen zijn. In deze workshop ervaar je aan de hand van een casus hoe je met behulp van de Cirkeltechniek als instrument progressiemonitoring inzichtelijk kan maken. Je gaat met inzichten en een concrete tool naar huis!

Gezond Ouder Worden (GAOW) is een wijkgericht, gezondheid bevorderend groepsprogramma dat ouderen stimuleert bewust om te gaan met ouder worden. Doel is het verbeteren van de ervaren gezondheid en kwaliteit van leven van de deelnemers. Het programma ondersteunt en versterkt de veerkracht van thuiswonende ouderen bij het omgaan met veranderingen die samenhangen met ouder worden en het vergroten van mogelijkheden om activiteiten te (blijven) doen die persoonlijke betekenis hebben.

Lifestyle Redesign®

GAOW is geïnspireerd op Lifestyle Redesign®, een effectief gebleken leefstijlprogramma. In Nederland evalueren onderzoekers sinds 2009 het GAOW-programma via participatief actieonderzoek en responsieve evaluatie. Deze evaluatie startte met een SIA-RAAK onderzoek (2009-2012), uitgevoerd door drie hogescholen. Vanaf 2013 evalueren docent/onderzoekers van de HvA de doorontwikkeling van het GAOW-programma op basis van systematische evaluaties onder deelnemers en uitvoerders, alsook wat voorwaarden zijn voor het succesvol toepassen en lokaal implementeren. In 2022 resulteerde dit in de herziene uitgave van de GAOW-handleiding, gebaseerd op de good practice die samen met senioren en praktijkpartners in Amsterdam is ontwikkeld: de WijOuderWijzer (WOW) groepen. Hierbij ondersteunt een duo van een senior en beroepskracht, die samen zijn geschoold in het GAOW-programma, de groepen. WOW-groepen vinden in de wijk plaats, waarbij de senior groepsondersteuners een centrale rol vervullen in het werven van deelnemers. De eerste vier tot vijf, van in totaal acht tot tien groepsbijeenkomsten, ondersteunt het duo senior-beroepskracht de groep, waarna de senior alleen verdergaat en deelnemers stimuleert een zelfsturende groep te worden. De ervaringen met de WOW-groepen laten zien dat veel deelnemers na afloop van het programma door willen en door kunnen als zelfstandige groep.
De huidige onderzoeksfase richt zich op de uitvoering en effecten van de vernieuwde toepassing van het GAOW-programma met inzet van een duo (senior en beroepskracht) groepsondersteuning. Het onderzoeksprojectteam doet dit samen met betrokkenen en belanghebbenden d.m.v. participatieve en co-creatieve methoden.

Op deze poster wordt uitgelegd wat introceptie is. Dit achtste zintuig verdient een plek binnen de (kinder-) ergotherapeutische behandelkamer bij de sensorische informatieverwerking. Een onderwerp dat misschien stiekem al wel al aan bod komt. Dit onderwerp wordt verder uitgewerkt met praktische tips en trucs, zodat de (kinder-) ergotherapeuten introceptie bewuster meenemen in hun behandeling bij de prikkelverwerking. Zodat je weet wat je kan doen en hoe je kinderen en hun ouders of verzorgers verder op weg kan helpen.

Bij Koninklijke Visio revalideren we cliënten met een visuele beperking, als gevolg van een oogheelkundige aandoening en/of niet-aangeboren hersenletsel.
We doen veel trainingen op het gebied van mobiliteit (trainen met stok of simulatie hond).
Maar met een visuele beperking kun je je kwetsbaar voelen op straat en zelfs niet de straat op durven of met een stok durven lopen. Om meedoen mogelijk te maken heeft Visio een relevant programma ontwikkeld.

“Weerbaarheid in Zicht” is een praktisch psycho-fysiek programma dat aangeboden wordt. In deze training leren de cliënten in acht wekelijkse trainingen de invloed van ademhaling, stevig staan, oogcontact en stemgebruik op weerbaar zijn. Intuïtie, fysieke grenzen ervaren en communicatie komen aan de orde. Een training waar fysieke kracht versus meebewegen zal worden ervaren en bevrijdingstechnieken met en zonder taststok geoefend. Een praktische cursus gericht op situaties die onze cliënten in de dagelijkse praktijk tegenkomen.
De weerbaarheidstraining is gebaseerd op Rots en water en aangepast voor volwassenen met een visuele beperking.

Opstaan, naar je werk gaan, hobby’s uitvoeren, vrienden bezoeken of je smartphone gebruiken. Dagelijkse activiteiten die voor de meeste mensen vanzelfsprekend zijn, totdat er (plotseling of geleidelijk) iets gebeurt waardoor deze vanzelfsprekendheid verandert. De Nederlandse versie van de Activity Card Sort (ACS-NL) is een meetinstrument dat dagelijkse activiteiten van ouderen en volwassenen in kaart brengt.
Bij de ACS-NL sorteren mensen foto’s met betekenisvolle activiteiten en wordt duidelijk in hoeverre hun activiteitenrepertoire is veranderd. Het gebruik van foto’s sluit beter aan bij mensen die de (gesproken en/of geschreven) taal minder goed beheersen. In tegenstelling tot het gebruik van woorden (zoals bij andere assessments) kunnen foto’s associaties oproepen over de afgebeelde activiteiten. Ook brengen foto’s mensen op ideeën, waardoor ze breder kijken naar de huidige en vroegere dagelijkse routines.
Het gebruikmaken van afbeeldingen sluit aan bij de leidraad ‘Communicatievriendelijk meten’ en de ACS-NL kan goed gebruikt worden bij mensen met verminderde gezondheidsvaardigheden. Met de ACS-NL kan de ergotherapeut samen met personen vaststellen welke activiteiten zij nu doen en inzicht krijgen welke activiteiten ze willen oppakken voor het vergroten van hun participatie en welzijn.

In Nederland worden er jaarlijks circa 19000 kinderen gediagnosticeerd met een vorm van niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Als gevolg van het NAH worden deze kinderen beperkt in het uitvoeren van hun dagelijkse activiteiten, de participatie en de kwaliteit van leven op kinderleeftijd en later als volwassenen.
De verminderde kwaliteit van leven evenals beperkingen in de (sociale) participatie bij kinderen met NAH worden geassocieerd met vermoeidheidsklachten. Uit onderzoek is bekend dat er sprake is van vermoeidheid bij 47% van de kinderen 1 tot 5 jaar na het ontstaan van het hersenletsel. En dat bij een groep kinderen met NAH-vermoeidheid na 7 jaar nog een rol speelt in het hebben van een beperkte participatie.

Cognitieve revalidatietraining, de standaardzorg die nu geboden wordt bij volwassenen met vermoeidheid bij NAH, is een interventie die ontwikkeld is om de impact van vermoeidheid, cognitieve -en gedragsproblemen bij NAH te verminderen. In 2015 is in Nederland met succes de module ‘Vermoeidheid in balans’ als onderdeel van cognitieve revalidatietraining ‘Niet Rennen Maar Plannen (NRMP)’ ontwikkeld en geïmplementeerd voor volwassenen met hersenletsel.
Voor kinderen met vermoeidheidsklachten bij NAH is er in Nederland nog geen standaard aanbevolen behandeling.
Om een passende interventie te kunnen bieden aan deze kinderen, is vanuit het Wilhelmina kinderziekenhuis dit jaar de module ‘Vermoeidheid in Balans’ van NRMP aangepast naar een jongeren versie voor de leeftijd van 12 tot en met 18 jaar.

De jongeren versie van ’Vermoeidheid in Balans’ zal vrij beschikbaar worden voor ergotherapeuten. Met deze presentatie zullen de deelnemers bekend gemaakt worden met het bestaan en de inhoud van de module. Waarbij ook een stuk achtergrondinformatie met betrekking tot NAH bij kinderen geboden zal worden.

Een presentatie over hoe de verschillende componenten van samenwerken/participatie.

• Hoe pas je jouw wijze van benaderen aan op het (cognitieve) niveau van de persoon met hersenletsel en zijn of haar naaste?
• Hoe zorg je dat ze participeren in de behandeling?
• Hoe werk je interdisciplinair samen om de best mogelijke zorg te bieden voor de persoon met hersenletsel. Welke netwerken zijn er en hoe maak je hier gebruik van?

Daarnaast komen de nieuwste ontwikkelingen aan bod die tijdens de ontwikkeling van de richtlijn ergotherapeutische zorg bij hersenletsel naar voren zijn gekomen.

Op onze GRZ-afdeling is een zorgpad COPD ontwikkeld door specialist ouderen, verpleegkundig specialist, longverpleegkundige, ergotherapeut, fysiotherapeut, logopedist, diëtist en psycholoog. Het zorgpad COPD is gebaseerd op geriatric rehabilitation for older patients with COPD (4-4-2019 door E.F. van Dam van Isselt).
Het onderzoek bewijst dat het revalidatieprogramma de gezondheidsstatus van oudere patiënten met COPD verbetert en het aantal nieuwe longaanvallen verminderd.
In onze presentatie nemen we jullie mee in het ontwikkelen van het zorgpad en de contacten met de ziekenhuizen. Vertellen we meer over de inhoud van het zorgpad en de rol van de ergotherapeut binnen het interdisciplinaire team.
Het zorgpad wordt inmiddels drie jaar aangeboden en we kunnen diverse casussen van tevreden cliënten delen.

De impact van incontinentie is groot, om te beginnen natuurlijk voor iedereen die incontinent is. Maar natuurlijk ook voor mantelzorgers en zorgverleners. En vergeet de impact op milieu niet en kosten die samenhangen met incontinentie. In deze workshop richten we ons op wat sensortechnologie kan bijdragen om de impact van incontinentie te verkleinen voor de eindgebruiker van incontinentiematerialen. En welke andere adviezen kunnen bijdragen aan Continentiezorg Op Maat.

Stichting Scouters voerde in 2023 een onderdeel van dit COM-project(*1) uit en inventariseerde en analyseerde zeven verschillende producten met sensortechnologie om continentiezorg op maat te bevorderen. Het gaat om allerlei soorten sensoren: bijvoorbeeld sensoren die het continentiepatroon in beeld brengen, maar ook sensoren die een seintje geven als het materiaal is verzadigd of de blaas vol is. Dit deed zij middels een marktanalyse, waarin alle op de Benelux-markt bekende technologieën naast elkaar gezet zijn. 5 online Testivals met 44 ervaringsdeskundigen, paramedici en (incontinentie)verpleegkundigen. Daarnaast testte een ervaringsdeskundige de verschillende producten, elk gedurende een periode van 4 weken. Samen met de ervaringsdeskundige analyseren we de impact van deze technologie op zijn dagelijks leven en zoals hij zelf noemt onderwerpen als zijn ‘peace of mind’ Maar ook welke impact dat kan hebben op milieu en de kosten van gebruikte materialen en andere bijkomende kosten.

(*1) LOCOmotion, Van Kleef Instituut en het UMC Utrecht doen vanuit Goed Gebruik Hulpmiddelenzorg met financiering van ZonMw een wetenschappelijk onderzoek naar COM en het gebruik van sensoren.

Tijdens deze presentatie delen we de dan beschikbare volledige uitkomsten van de Testivals en praktijktesten en geven we inzicht hoe je als ergotherapeut een rol kunt spelen in het bereiken van de genoemde ‘peace of mind’ voor mensen met incontinentie. Hoe bereiken we samen alle stakeholders om dit te bereiken? Hoe doorbreken we het taboe, dat nog altijd rond incontinentie speelt.

Deze posterpresntatie vindt plaats bij het Rolstoelvaardigheidsparcours! 

Ongeveer 5000 kinderen in Nederland gebruiken handmatig bediende rolstoelen voor hun dagelijkse mobiliteit. Het lijkt echter dat de momenteel gebruikte rolstoelen vaak ongeschikt zijn voor kinderen. Ze zijn ofwel te zwaar, te onhandelbaar, of voldoen niet adequaat aan de behoeften van het kind om deel te nemen aan het dagelijkse leven (Sol et al., 2021). Bovendien is het proces van het verkrijgen van een optimale rolstoel complex en tijdrovend, waarbij veel verschillende belanghebbenden betrokken zijn in de aanvraagprocedure (Gowran et al., 2021).

Doel: Het doel van OPTIMA is inzicht te krijgen in de potentiële en belemmerende factoren van het proces van het verstrekken van kinderrolstoelen.

Methode: Binnen dit onderzoek zijn 4 deelstudies uitgevoerd: 1. Focusgroep onderzoek met afzonderlijke stakeholdergroepen, 2. Vragenlijstonderzoek bij alle stakeholdergroepen in NL, 3. Kostenonderzoek middels microcosting approach en beleidsanalyse van huidige kaders, 4. Nominal Group Technique: bijeenkomst met alle stakeholders om de voorlopige uitkomsten te prioriteren en aanbevelingen voor vervolg te formuleren.

Het Procesbeschrijving Hulpmiddelenzorg (Nictiz 2009) is gebruikt als raamwerk voor het opzetten van alle deelstudies.

Resultaten:

• De uitkomsten van de focusgroepen uit het eerste werkpakket hebben de volgende thema’s: kennis en expertise, verwerkingstijd, gedeelde besluitvorming (verwachtingen en verantwoordelijkheid),  duur van het proces en groei.
• Het vragenlijstonderzoek heeft het volgende opgeleverd:
  • WMO-adviseurs, leveranciers en fabrikanten het gemiddelde gewicht van kinderrolstoelen onderschatten in vergelijking met de schattingen van ouders.
  • Gedeelde besluitvorming wordt niet consistent bereikt, en ouders voelen zich uitgesloten op bepaalde gebieden.
  • Beoordelingen van kennis en expertise verschillen tussen belanghebbenden: WMO-adviseurs (gemiddelde = 5,3), ouders (gemiddelde = 5,9), fysiotherapeuten en ergotherapeuten (gemiddelde = 7,6) en fabrikanten (gemiddelde = 8,1). Belanghebbenden geven prioriteit aan “goed zitten” in kinderrolstoelen, terwijl gewicht en uiterlijk minder aandacht krijgen.

• Kostenonderzoek & beleidsanalyse: Gemiddelde tijd die ouders kwijt zijn aan het gehele proces is 30 uur, reistijd en reiskosten voor ouders en leveranciers: gemiddeld 30 euro per afspraak. Het totaal aan kosten voor gehele proces (huurprijs van de rolstoel, afspraken voor passingen, levertijd, levering en reparatie) is geheel afhankelijk van complexiteit van de rolstoel, nieuw of herverstrekt product, kennis en expertise van ouders, leveranciers en zorgprofessionals en de woonplaats van ouders. Beleidsanalyse maakt duidelijk dat de wettelijke en beleidskaders: WMO (2017) en verordeningen per gemeente, AVG (2018), MDR (EU wetgeving betreffende medische hulpmiddelen, 2017), Landelijk Normenkader Hulpmiddelen (2020) bijdragen aan complexiteit van het proces en verminderde flexibiliteit bij leveranciers en gemeenten.
• Nominal Group Technique (NGT): voorlopige uitkomsten van de deelstudies 1,2 & 3 worden voorgelegd aan een afvaardiging van alle stakeholders, waarbij elke mening gelijk is in het prioriteren van de aanbevelingen ten behoeve van het verstrekkingsproces voor kinderrolstoelen in NL. Dit vindt in oktober ’23 plaats.

Conclusies: Dit onderzoek benadrukt kritieke verschillen en uitdagingen binnen het proces van het verkrijgen van een kinderrolstoel, waarbij de noodzaak van verbeterde communicatie, gedeelde besluitvorming en afstemming tussen belanghebbenden wordt benadrukt om de algehele ervaring en resultaten voor kinderen en hun families te verbeteren

Krijg jij als ergotherapeut regelmatig vragen over onrust bij dementie? Collega-zorgverleners vertellen je graag over een nieuw hulpmiddel dat voor veel mensen het verschil kan maken. Onrust verminderen? Het kán, bewijzen hun praktijkervaringen.

Loopdrang, roepen, op tafel tikken; rusteloosheid tast de kwaliteit van iemands leven aan. Daarnaast raakt het naasten, medebewoners en zorgmedewerkers. Iedereen doet z’n best, maar onrust verminderen is lastig: onvoldoende tijd, onvoldoende personeel, onvoldoende praktische handvatten.

Schommelen in een zorgstoel vermindert onrust

Onderzoeken hebben aangetoond dat een kalmerende zintuiglijk stimulerende schommelbeweging kan bijdragen aan een vermindering van onrustig gedrag. Het schommelen heeft een positief effect op zowel het vestibulaire als het proprioceptieve zintuiglijke systeem. Ook Tina Champagne, een Amerikaanse autoriteit op het gebied van ergotherapie, beschrijft dit in haar boek Sensory Modulation in Dementia Care. Met schommelen als uitgangspunt is de ZEN Zorgstoel ontwikkeld en in meerdere zorginstellingen getest. Dankzij de positieve resultaten wordt de zorgstoel steeds vaker ingezet.

Ergotherapeuten enthousiast over ZEN Zorgstoel

• Anke Korf (Cardia): “De ZEN Zorgstoel is een schot in de roos.”
• Laura van der Gun (Warande): “Iedereen stond versteld.”
• Patricia van Rooijen (ZorgSpectrum): “Eindelijk hadden we iets dat echt werkte.”

 Lees hun verhalen op www.fitform.nl/zen-zorgstoel/zorgverleners