Thuis wonen met dementie: waar moet je aan denken?

Mensen met dementie blijven steeds langer thuis wonen. Als mantelzorger kun je je zorgen maken over je partner, ouders, buurvrouw of vriend(in). Hoe kan hij of zij veilig thuis wonen? Wat kun je doen om gevaarlijke situaties te voorkomen? Hoe zorg je dat iemand met dementie zijn of haar zelfstandigheid zoveel mogelijk behoudt? Een ergotherapeut kan je helpen deze vragen te beantwoorden en de uitdagingen van het thuis wonen in kaart te brengen.

Hulp zoeken bij thuis wonen met dementie

In Nederland hebben ruim 280 duizend mensen de diagnose dementie, volgens cijfers van Alzheimer Nederland. De meest voorkomende vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer (70%) en vasculaire dementie (16%). Ongeveer 74% van de mensen met dementie woont thuis en wordt verzorgd door een naaste. In totaal zijn er 350 duizend mantelzorgers die zorgen voor iemand met dementie.

Het zijn vaak de kinderen – of andere naaste familieleden – die hulp inschakelen, weet ergotherapeut Jochen Bilderbeek. Soms gebeurt dat nog voordat de diagnose dementie is gesteld. ‘Ze merken aan kleine dingen dat het niet goed gaat met hun dierbare. De producten in de koelkast zijn over de datum, het gas blijft aanstaan of de rollator wordt niet goed gebruikt.  Ze maken zich zorgen: wat nou als er straks echt iets misgaat?’

Tips voor thuis wonen met dementie

Jochen Bilderbeek is gespecialiseerd in veilig thuis wonen. Een belangrijk advies die hij naasten geeft, is dat ze niet te veel uit handen moeten nemen. ‘Mantelzorgers hebben de neiging om alles over te nemen wat niet meer goed lukt,’ legt Bilderbeek uit. ‘Als ergotherapeut zeg ik: kijk naar wat er wél goed gaat. En ondersteun je partner daarin. Laat de persoon met dementie zoveel de dingen doen die hij of zij nog zelf kan.’

Smaakt de koffie niet lekker? Zorg dan dat alle benodigdheden op het aanrecht staan voordat je dierbare koffie gaat zetten, zodat hij of zij niet in keukenkastjes hoeft te zoeken en daardoor misschien dingen vergeet. Of zorg alvast dat er genoeg water in het koffiezetapparaat zit als dit een stap is die iemand vergeet. Het is belangrijk dat iemand met dementie een gevoel van eigenwaarde blijft houden, zegt Bilderbeek. ‘Hoe hulpbehoevender iemand met dementie wordt, hoe sneller hij of zij achteruitgaat.’

Enkele tips om veilig thuis te wonen met dementie:

Hulp inschakelen. Een ergotherapeut kan helpen om de grootste uitdagingen in kaart te brengen en adviseren over oplossingen. Soms zijn er aanpassingen nodig aan het huis, soms is het goed om thuiszorg in te schakelen, soms is het alleen maar nodig om te luisteren. ‘Er bestaan geen algemene tips over veilig thuis wonen die voor iedereen gelden,’ zegt Jochen Bilderbeek. ‘Wat wel en niet goed werkt, is voor elke persoon met dementie anders.’ Een ergotherapeut  goed wat iemand nodig heeft en geeft gepast advies.

Passende dagbesteding zoeken. Het is voor iemand met dementie goed om bezig te blijven en de hersenen aan de gang te houden. Veel organisaties bieden activiteiten op locatie, zoals geheugenspelletjes, bewegingsprogramma’s of creatieve activiteiten zoals zingen en schilderen. Het is ook mogelijk om dagbesteding aan huis te krijgen. Er komt dan een vrijwilliger langs die de persoon met dementie gezelschap houdt en iets onderneemt, bijvoorbeeld een wandeling maken. Dagbesteding zorgt er ook voor dat de mantelzorger even wordt ontzorgd en tijd voor zichzelf heeft.

Het huis aanpassen. Voor mensen met dementie kan het fijn zijn als de inrichting van de woning zoveel mogelijk hetzelfde blijft, zodat ze niet in de war raken. Maar met kleine aanpassingen kan het huis wel veiliger worden gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan een inductiekookplaat in plaats van gas, apparaten die zichzelf uitschakelen, of sensoren op de koelkast of wc-deur die een melding geven als er enige tijd niemand in de buurt is geweest. Zogenoemde ‘passieve alarmering’ is een goed alternatief voor gewone personenalarmering. Iemand met dementie hoeft er dan niet aan te denken om elke dag een personenalarm te dragen.

Dwaalgedrag voorkomen. Bij iemand met dementie bestaat de kans dat hij naar buiten gaat en niet (meer) weet waar hij naartoe moet. Die persoon kan dan gaan dwalen. Het kan goed werken als degene met dementie een apparaatje met gps-systeem bij zich draagt. Zo kan de naaste omgeving hem of haar altijd en overal via internet volgen. Er bestaan veel verschillende apparaten met gps erin, zoals riemen, horloges en zelfs schoenzolen, in diverse prijsklassen. Welk apparaat geschikt is, hangt af van de persoon met dementie. Waar voelt hij of zij zich prettig bij? Ook hier kan een ergotherapeut bij adviseren.