Vallen bij ouderen: wat zijn de gevolgen?

Ouderen zijn vaak erg geschrokken na een val. Maar ook als familielid, buurvrouw of vriend kun je je zorgen maken. Een veelgehoord misverstand is dat vallen nu eenmaal hoort bij het ouder worden. Niets is minder waar: je kunt juist veel doen om vallen te voorkomen. Dit wordt valpreventie genoemd.

‘Vallen is een gevolg van het gebrek aan balans in voeding, voldoende beweging en het al dan niet veilig maken van de woning,’ legt ergotherapeut Susan van Kampen, gespecialiseerd in valpreventie, uit.  ‘Iemand valt bijvoorbeeld omdat het evenwicht is verstoord of omdat hij geen goed zicht heeft. Je kunt vallen voorkomen door te letten op simpele dingen, zoals het aanbrengen van extra steunpunten in de routes thuis.’

Het kan goed zijn om in het kader van valpreventie professionele hulp in te schakelen, zegt Van Kampen. ‘Of het nou een diëtiste, een ergotherapeut of een maatschappelijk werkster is: vraag advies en begeleiding door een professional. Diegene signaleert problemen op tijd en kan indien nodig makkelijk en snel doorverwijzen naar de huisarts of een andere zorgprofessional.’

Enkele tips om vallen te voorkomen: 

Het gesprek aangaan. Het is belangrijk om eerst een luisterend oor te bieden en niet al meteen allerlei maatregelen te treffen om een val te voorkomen. Wat heeft iemand nodig? En wat kan hij zelf doen om te zorgen dat het niet (meer) gebeurt? Stem eventuele aanpassingen af op zijn behoeften. Zo neem je iemand serieus en blijft hij of zij zelf de regie houden.

Stel samen doelen op. Laat iemand dingen waar mogelijk zelfstandig doen, maar spreek ook af wanneer er hulp nodig is. Lukt het niet meer om boodschappen te doen, omdat de wandeling naar de supermarkt te intensief wordt? Vraag dan of een familielid meegaat of raadpleeg een maatje via een organisatie als Humanitas. Zo maak je van een dagelijkse bezigheid een sociaal moment: degene die helpt, kan in de gaten houden hoe het met de oudere gaat en zo nodig extra hulp inschakelen.

Kijk goed om je heen. Een ander ziet vaak meer dan degene die al jaren in hetzelfde huis woont. Let bijvoorbeeld op slechtzittende pantoffels of slippers, een lamp die niet goed werkt of een trapleuning die niet goed vastzit. Dit zijn allemaal mogelijke valoorzaken die voorkomen kunnen worden.  

Stimuleer beweging. Het lijkt misschien het veiligst voor iemand om te blijven zitten in zijn stoel, maar minder bewegen verhoogt juist het risico op vallen. Hoe actiever iemand blijft, hoe meer de conditie op peil blijft en hoe beter zijn lichaamsfuncties werken. Kleine wandelingetjes rondom de woning en zo lang mogelijk zelfstandig traplopen helpen. Ook zelfstandig boodschappen doen draagt bij aan dagelijkse beweging.

Let op voldoende voedingsstoffen. Het is belangrijk om gezonde en gevarieerde voeding binnen te krijgen om fit en in balans te blijven. Bij mensen die veel binnen zitten, bestaat het gevaar dat ze te weinig eten omdat ze door het gebrek aan beweging simpelweg weinig trek hebben. Het kan een optie zijn om (in overleg met een diëtist) eiwitshakes toe te voegen aan het dieet. Deze shakes worden vaak geassocieerd met jonge sporters, maar kunnen voor ouderen ook goed helpen. Een diëtist kan meedenken over goede voeding om zo goed mogelijk te blijven functioneren. Een hulpverlener geeft altijd een advies op maat: ieder mens heeft immers andere behoeftes aan voeding, en die behoeftes veranderen met de leeftijd.