Valpreventie: vallen voorkomen door aanpassingen in huis

De meeste valincidenten vinden plaats in de vertrouwde omgeving van mensen, blijkt uit een rapportage van Veiligheid NL. Hulpmiddelen of aanpassingen in huis kunnen een val voorkomen. ‘Het is belangrijk dat de aanpassing aansluit op iemands wensen,’ zegt ergotherapeut Susan van Kampen, die is gespecialiseerd in valpreventie. ‘Wil iemand het liefst zo lang mogelijk thuis blijven wonen? Dan is het goed om te bedenken of hij door de hulpmiddelen deze zelfstandigheid zal behouden.’

Een voorbeeld. Stel: iemand moet drie keer per nacht naar de wc. Maar daarvoor moet hij wel de trap af. Dan kun je een traplift plaatsen, maar dat kan tot gevolg hebben dat de oudere overdag minder beweging krijgt. Een urinaal, waardoor hij niet naar beneden hoeft, is dan een betere optie. ‘Je weegt alle opties tegen elkaar af, met als doel zo zelfstandig en veilig mogelijk te wonen,’ legt Susan van Kampen uit. ‘Soms betekent dit dat je een hulpmiddel inzet, maar het kan ook zo zijn dat je helemaal niet voor een hulpmiddel kiest. Wat wel en niet werkt, is per persoon verschillend.’

Het inzetten van hulpmiddelen is verleidelijk, omdat het een gevoel van veiligheid geeft. Maar te veel hulpmiddelen geven juist weer ongemak. Beugels kunnen bijvoorbeeld in de weg zitten en een traplift kan de brandveiligheid in gevaar brengen. Overleg met een ergotherapeut welke aanpassingen echt nodig zijn om vallen te voorkomen. Je kunt bijvoorbeeld denken aan:

Steunen, beugels en leuningen. Het is mogelijk om een toiletzitting met steunen aan te schaffen of handgrepen aan te brengen in ruimtes waar valincidenten vaak plaatsvinden, zoals de badkamer en het toilet. Een bedbeugel aan de zijkant van het bed kan het opstaan vanaf het bed makkelijker en veiliger maken.  

Verlichting. Het kan handig zijn om voor speciale verlichting te zorgen. Zo is het mogelijk om routeverlichting te plaatsen, zodat de oudere ‘s nachts goed kan zien hoe hij moet lopen om naar de wc en weer terug naar de slaapkamer te komen. Ook kan gedacht worden aan automatische verlichting, die aangaat als er beweging is in de ruimte en weer uitgaat als er geen activiteit is. 

Antislipmaterialen. Er bestaan antisliptegels en -vloeren, antislipmatten voor in de douche of in bad, maar ook accessoires zoals een mat om onder een vloerkleed te leggen. Daarnaast kan gedacht worden aan schoenen en sokken met antislipzolen. Observeer goed hoe iemand hiermee loopt, soms leidt een antislip zool juist tot struikelen omdat de voeten niet goed opgetild worden. 

Drempelhulpen. Zogenaamde drempelhulpen maken het gemakkelijker om de drempel te nemen met bijvoorbeeld een rollator. Bij een hogere drempel, zoals bij de voordeur is een drempelplaat nodig.

Hulpmiddelen bij de trap. Veel valincidenten gebeuren tijdens het traplopen. Het is mogelijk om de trap veiliger te maken door een lift of een tweede leuning te plaatsen. Door het plaatsen van tussentreden wordt het hoogteverschil tussen de traptreden kleiner en gemakkelijk te nemen. 

Valhulpmiddelen. Er bestaan ook hulpmiddelen die iemand helpen overeind te komen ná een val, zoals extra steunpunten, een krukje of een grijppaal. Dit is een paal die tussen de grond en de vloer wordt gemonteerd en op verschillende hoogtes vastgepakt kan worden.